Na przestrzeni dziejów sztuka używania ziół w celach leczniczych ewoluowała i wykształciła szereg możliwości dzięki którym mamy możliwość przyjść z pomocą choremu. Przyjrzyjmy się im zatem, od tych zupełnie prostych, po te trochę bardziej skomplikowane.
Obecnie wielu uważa, że najprostszą formą leku ziołowego jest napar. Nic bardziej mylnego, choć jest on zaiste bardzo prosty w przygotowaniu, to gdy mocniej o tym pomyślimy, odnajdziemy jeszcze prostsze metody stosowania ziół. Szerzej jednak o stosowaniu ziołowych proszków, czy wręcz świeżo zerwanych części roślin dowiedzieć się będzie można z artykułu o turystycznej apteczce ziołowej. Tymczasem przejdźmy jednak do wymienienia i opisu poszczególnych postaci ziołowych leków.
NAPAR – sporządza się go podobnie do zwykłej herbaty, stąd zapewne dość popularna u nas nazwa herbatki ziołowej. Wykonanie jego polega na zalaniu odpowiedniej ilości zioła lub mieszanki ziołowej określoną ilością wrzącej wody i pozostawienie na pewien czas pod przykryciem, do naciągnięcia. Standardowo przyjęło się iż jest to 1 łyżka stołowa ziół na filiżankę wrzątku, ale proporcje mogą się zmieniać, zarówno jeśli chodzi o ilość ziół jak i o czas naciągania. Tak jak i proporcje, tak samo ilość jak i częstotliwość picia naparu powinny być określone dla każdego schorzenia. Po naciągnięciu napar taki jeszcze w stanie ciepłym odcedza się i wypija, choć trzeba pamiętać o tym, że napary stosowane bywają nie tylko wewnętrznie, a wykorzystać je możemy także na przykład do płukanek, bądź kompresów. Ważne także by pamiętać, iż napary pijemy niesłodzone, czasem jedynie z niewielkim dodatkiem miodu.
WYCIĄG ZIMNY – to nic innego jak zalanie odpowiedniej porcji ziół zimną wodą i pozostawienie płynu na określony czas, by substancje zawarte w ziołach miały możliwość przedostać się do roztworu. Stosuje się go szczególnie w momentach, gdy zależy nam na tych cennych składnikach, które uległy by zniszczeniu przy podgrzewaniu. Ziołowe wyciągi wodne są łatwe do przyrządzenia i dobrze tolerowane nawet przez dzieci i osoby osłabione.
ODWAR – zwany także wywarem. Przygotowanie go polega na gotowaniu ziół na wolnym ogniu. W ten sposób ekstrahuje się składniki z twardych części roślin, takich jak korzenie, kora i nasiona oraz przygotowuje leki o silniejszym działaniu niż napary. Odwar ziołowy podobnie jak napar, odcedza się i wypija w sanie ciepłym w określonych dozach, także niesłodzony.
SOKI i SYROPY – najczęściej sporządza się je z owoców, a w uproszczenie różnica miedzy nimi polega na tym, że syropy są dłużej wygotowywane, co powoduje ich gęstnienie. Należy jednakże wziąć pod uwagę, że soki mogą być przygotowywane także bez dodatku cukru, które najczęściej zaraz po przygotowaniu wypijamy. Dobrymi przykładami są tu sok z pokrzywy, czy też świeżej kapusty.
NALEWKA – w tym wypadku postępujemy podobnie jak z wyciągiem zimnym, lecz zamiast wody stosujemy spirytus. Nalewki ziołowe dozuje się najczęściej kroplami, dodając do wody, lub przyjmując z cukrem. Działają one antyseptycznie. Stosuje się je zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, do płukania gardła, natrysków, kompresów, nacierania, obmywania i kąpieli. Pamiętać jednak należy, że poprzez zawartość alkoholu, nie przy wszystkich schorzeniach i nie dla wszystkich nalewki ziołowe są odpowiednim rodzajem kuracji.
Powyżej wymieniono kilka głównych postaci leków ziołowych lecz ich spektrum jest znacznie szersze. Spotkać możemy się z proszkami, kremami, maściami, pastami, powidłami, pigułkami, drażetkami, winami, piwami, octami, olejkami infuzyjnymi itd., jednakże za każdym razem, gdy będzie to konieczne szczegółowy opis przygotowania znajdzie się zawsze w odpowiednim artykule.